Falaşların Yahudi Kimliği ve Entegrasyon Süreci

~ rostrastrateji

Falaşlar, Etiyopya kökenli Yahudi bir topluluktur. Kendilerine Beta İsrail (“İsrail Evi”) adını verirlerken, “Falaşa” kelimesi Amharca’da “yabancı” ya da “sürgün” anlamına gelir ve bu terim genellikle dışlayıcı bir tonla kullanılmıştır. Bu nedenle bugün birçok kişi “Falaş” yerine “Beta İsrail” demeyi tercih eder.

Falaşların kökeniyle ilgili çeşitli teoriler vardır:

  • Hz. Süleyman ve Saba Kraliçesi Efsanesi: En yaygın anlatıya göre, Falaşlar Hz. Süleyman ile Saba Melikesi’nin oğulları Menelik’in soyundan gelirler. Menelik’in Kudüs’ten dönerken Ahit Sandığı’nı beraberinde Etiyopya’ya getirdiğine inanılır.
  • Daniyal Kitabı Tezi: Bazı tarihçilere göre Falaşlar, Kudüs Tapınağı’nın M.Ö. 586’da yıkılmasından sonra bölgeye kaçan Yahudi grupların torunlarıdır.
  • Yahudi Göçmenler Teorisi: Başka bir görüş ise Falaşların Hristiyanlık öncesi dönemde Arabistan’dan Etiyopya’ya göç eden Yahudi gruplardan türediğidir.

Her ne kadar kesin tarihi belirsiz olsa da, Falaşlar bin yılı aşkın süredir Etiyopya’da yaşadıklarını ve Yahudi inancına sadık kaldıklarını savunurlar.

Dini İnançları ve Uygulamaları

Falaşların dini inançları klasik Yahudi inancına benzese de bazı yönleriyle farklılık gösterir:

  • Tevrat’a Dayanma: Beta İsrail, yalnızca Tevrat’ı (Tanah’ın ilk beş kitabı) kutsal kabul eder. Talmud gibi diğer yazılı gelenekleri tanımazlar.
  • Kâhinler (Kahenler): Falaşlar arasında hâlâ “kes” adı verilen din adamları bulunur. Bu kişiler cemaatin dini liderliğini yapar.
  • Kashrut ve Temizlik Kuralları: Koşer kurallarına benzer şekilde hayvan kesimi ve beslenme konusunda titizdirler.
  • Bayramlar: Yahudi bayramlarının çoğunu kutlarlar; ancak farklı takvim kullanımı nedeniyle bazı bayram tarihleri değişiklik gösterebilir.
  • Tapınak Özlemi: Kudüs’teki Tapınak’ın yeniden inşası fikri Beta İsrail inancında merkezi bir yere sahiptir.

1980’ler ve 1990’larda düzenlenen “Operasyon Musa” (1984) ve “Operasyon Solomon” (1991) gibi hava köprüsü operasyonlarıyla on binlerce Falaş, İsrail’e getirildi. İsrail’de yaşamaya başlayan Falaşlar, uzun süre entegrasyon sorunları yaşadılar:

  • Eğitim ve dil engelleri,
  • Irkçılık ve ayrımcılık,
  • Mesleki becerilerin uyumsuzluğu gibi zorluklarla karşı karşıya kaldılar.

Ancak zamanla ikinci ve üçüncü kuşak Beta İsrail gençleri eğitim, ordu ve siyaset gibi alanlarda daha aktif hâle gelmeye başlamıştır.

Dini ve Etnik Kimlik Tartışmaları

Uzun süre İsrail Başhahamlığı, Falaşların “gerçek” Yahudi olup olmadığı konusunda tereddüt yaşadı. Ancak 1975’te İsrail devleti resmi olarak onları Yahudi kabul etti ve “Geri Dönüş Yasası” kapsamında ülkeye göçlerini destekledi.

Buna rağmen bazı dini otoriteler, Beta İsrail üyelerinin tam olarak Yahudi sayılması için “simgesel bir dönüşüm (giur lehumra)” yapmalarını istemiştir.

Modern Zamanlarda Falaşlar

Bugün Beta İsrail topluluğu iki büyük coğrafyada yaşamaktadır:

  • Etiyopya: Hâlâ az sayıda Falaş topluluğu yaşamaktadır, ancak çoğu fakirlik içinde ve İsrail’e göç etme arzusuyla yaşar.
  • İsrail: Yaklaşık 150.000 Beta İsrail üyesi bulunmaktadır. Eğitim ve entegrasyon programları sayesinde bazı alanlarda ilerleme kaydedilmiş olsa da, ırkçılık ve eşitsizlik sorunları sürmektedir.

Rostra Yapay Zeka Asistanı (Chat GPT 4.5 kullanılarak hazırlanmıştır.)