Tarımda Gelişmeler ve Teknolojik Öngörüler
Çok yakın zamanda tarım sektöründe yapay zeka (aı) ve makine öğrenimi (ml) destekli tarım uygulamalarını göreceğiz. Akıllı sulama sistemlerinden tutun da tarım sektörünün pek çok alanında kullanılacak olan bu teknolojiler ile verim artacak, insan gücüne duyulan ihtiyaç azalacak ve sürdürülebilir tarım sektörüne katkı sağlayacaktır.
Yine blokzincir teknolojisi ile tarımda üretimden gıdanın tüketiciye ulaştığı ana kadar şeffaflık süreci sağlanmış olacaktır.
Artacak olan otomasyonlar ve robotik teknolojilerle de yine tarımsal üretim ve verimlilik artacaktır.
Örneğin Kaliforniya’da Semios gibi yapay zeka araçlarını kullanan badem çiftçileri, haşere hasarını %50’den fazla azaltarak pestisit maliyetlerini düşürdü ve çevreyi korudu. Yapay zeka sistemleri, uydu görüntülerini, hava durumu verilerini ve ürün sağlığını analiz ederek hassas öneriler sunar. (FJDDynamics)
Tarımsal endüstride bir diğer teknoloji ise “dijital ikiz çiftliklerdir.” Böylece çiftliklerdeki projelerin simülasyonları yapılmış olacak, olası projelere ilişkin veriler elde edilecektir.
Kapalı alanda dikey tarım teknolojisi de yine gelecekte sıklıkla karşılaşacağımız projelerdendir. Bu proje sayesinde sınırlı alanlarda ürün verimini artırmak için dikey olarak monte edilmiş yetiştirme rafları kullanılır. Raflar çoğu zaman toprak gerektirmemektedir.
Geleceğin teknolojilerinden biri de “minikromozm” teknolojisidir. Bu teknoloji ile bir bitkinin özelliklerini genetiğini değiştirmeden, farklılaştırabilmek mümkün olmaktadır.
Günümüzde dahi tarım sektörü, sadece üretim odaklı bir faaliyet alanı olmaktan çıkmış, veri temelli ve teknoloji destekli bir ekosisteme dönüşmüştür. Bu dönüşümde en çok dikkat çeken unsurlardan biri de drone destekli tarımsal analiz ve yapay zeka (AI) entegrasyonu ve beraberinde yapılan çalışmalardır Bu sistemler, hem büyük çiftliklerde hem de küçük çapta üretim yapan köylüler için hem verimli üretim çözümleri sunacaktır.
Drone teknolojileri sayesinde, tarım alanlarının yukarıdan izleyerek bitki sağlığı, su ihtiyacı, haşere yayılması, verim tahmini ve toprak durumu gibi çok sayıda veri elde edilebilmektedir. Bu veriler daha sonra yapay zeka sistemleri tarafından analiz edilerek çiftçiye uygulanabilir önerilerle yardımcı olabilecektir.
Rusya’da Tarımsal Üretim ve Son Gelişmeler
Rostra Strateji’nin bu yazısında yalnızca Batılı ülkelerdeki gelişmelere yer vermemek ve dünyada tarımsal üretimde önemli sıralamalarda bulunan Rusya’dan bazı haberleri ve kaynakları siz kıymetli okuyucularımız için derledik:
1-Rusya Hükûmeti, tarımsal ürünler listesine muzları da ekledi. Söz konusu karara göre, muzlar ilk defa Rusya’da tarımsal ürün olarak kabul ediliyor. Muzların kitlesel olarak yetiştirileceği ilk bölge Stavropol Krayı olacak ve ilk hasat 2026 yılında yapılması planlanıyor. (https://rg.ru/2025/07/04/pravitelstvo-vkliuchilo-banany-v-perechen-selhozprodukcii-rossii.html)
2-BRICS ülkeleri, Rusya’nın önerdiği, Batılı ticaret platformlarına olan bağımlılığı azaltmayı ve gıda egemenliğini güçlendirmeyi amaçlayan ortak bir tahıl borsası kurma planını destekledi. Şu anda Rus hükümeti, bu borsanın işleyişine dair konsepti ortaklarına sunmak üzere hazırlıyor. (https://rg.ru/2025/05/30/rossijskie-vlasti-prorabatyvaiut-mehanizm-raboty-zernovoj-birzhi-stran-briks.html)
3-Rusya’nın Tomsk şehrinde geliştirilen yapay zekâ destekli bir tarım robotu, hasat edilen tahılın miktarını ve kalitesini anında değerlendiriyor. Yedi yıl süren ve hem Rusya’da hem de yurt dışında (Belarus, Brezilya, Güney Afrika) yapılan eğitim süreci sonucunda geliştirilen bu sistem, kombine biçerdöverlerle entegre çalışıyor. Robot ayrıca verimlilik haritası çıkararak hangi bölgelere daha fazla veya daha az bitki koruma ürünü uygulanması gerektiğini gösteriyor, nce ayarlar yaparak kusurların nasıl giderileceğine dair tavsiyelerde bulununuyor. (https://rg.ru/2025/05/29/reg-sibfo/v-tomske-sozdali-pervogo-v-rossii-umnogo-robota-dlia-agrariev.html)
4-Rusya’da palm yağına alternatif üretiliyor. Rusya’da ilk kez yarı katı ve katı bitkisel yağlar üretilmeye başlandı. Bu sayede ülke, ithal palm yağına olan bağımlılığını azaltmayı hedefliyor. Üretilen yüksek stearinli ayçiçeği türü, Rusya’yı ayçiçek yağı ihracatında dünya lideri yapma potansiyeline sahip. Uzmanlar bu yeni hibritin iç pazarda satışları artıracağına ve dış ticareti canlandıracağına inanıyor. (https://rg.ru/2025/02/27/minselhoz-v-rossii-sozdana-alternativa-palmovomu-maslu.html)
5-Rusya’nın Kostroma bölgesinde, GLONASS şirketi ve bölgesel yönetim iş birliğiyle tarım arazilerinin dijitalleştirilmesine yönelik bir pilot proje başlatıldı. 2025 yılı boyunca, tarım makineleri ve ekipmanlarının verileri “ERA-GLONASS” sistemi üzerinden toplanacak. Böylece, interaktif tarım haritaları oluşturulacak ve toprağın işlenmesinden hasada kadar tüm süreç dijital olarak izlenecek. Bu sistem sayesinde devlet, yatırımları daha etkin yönlendirecek ve sektöre yönelik destekleri optimize edecek. (https://rg.ru/2025/02/18/reg-cfo/cifrovaia-vspashka.html)
Dünyadan Bazı Uygulama Örnekleri
Gamaya (İsviçre): Hiperspektral kamera ile tarla analizleri yapıp bitki türlerini ve hastalıkları tespit edebilmekedir.
SlantRange (ABD): Drone ile toprak nemi, hastalık yayılımı, büyük çapta verim haritaları çıkarabilmektedir.
DJI Smart Agriculture Platform (Çin): Drone ile verileri toplayarak AI destekli sistemlere entegre ediyor.
Digital Green (Hindistan): Çiftçilere video tabanlı eğitim veriyor, AI ile yerel çözümler sunuyor.
WeFarm (Kenya): SMS ile yapay zekaya dayalı çiftçi destek ağı sağlıyor.
FarmBetter AI (Afrika): Şebeke olmayan köylere yapay zeka tabanlı offline tarım danışmanlığı sağlıyor.
Taranis (İsrail): AI tabanlı yazılım ile haşere, hastalık ve ot haritalaması yapıyor.
Climate FieldView (Bayer): Yapay zeka destekli tarım analizleri ile tohum ve gübre tavsiyeleri veriyor.
Sonuç Yerine ve Öneriler
Geleceğin tarımı için en kritik husus iklim değişikliği ve çevresel etmenlerden tarım sektörünü korumak olacaktır. Azalan su kaynakları, yükselen sıcaklıklar, iklimlerin kayması hiç şüphesiz tarım sektörünü etkilemektedir. Ayrıca mevcut tarım sektörü artan nüfus da düşünüldüğünde verimlilik artışı için çalışmalar etkin şekilde yapılmazsa yetersiz kalacaktır. Bu nedenle geleneksel üretim methodları ve geleneksel, sağlıklı, insan fıtratına uygun gıdalardan vazgeçmeden, çevre ile tarım sektörünü korumanın yolları araştırılmalıdır.
Bunun için öncelikle sürdürülebilir teknolojilerin teşvik edilmesi, tarım mevzuatımızın modernize edilmesi; tarımsal arazilerimizin artırılması, kooperatiflerin artırılması, agro-endüstri için ucuz kredi ve teşviklerin verilmesi, tarımsal girdiler ve çıktılar için rekabetçi, şeffaf ve adil pazarlar sağlanmalıdır.
Su kaynaklarının korunması için tarım sektörüne yönelik yasal zorunluluklar gözden geçirilmeli ve susuz tarım teknolojileri hassasiyetle takip edilmelidir.
GSYH’nın %2’sinden az olmamak üzere önemli bir destek tarım sektörüne ayrılmalıdır.
Öte yandan tarım sektörüne yönelik ar-ge araştırmaları, sektöre ilginin artırılması, köylerin ve çiftliklerin modernizasyonu için çalışmaların yapılmasına yönelik sivil toplum kuruluşlarının varlığı ve bu yapılara yönelik desteklerin verilmesi önemlidir. (Nitekim bu hususta 4. Tarım Şurası’nda karar alınmıştır.) Türkiye, kırsal kalkınmayı öncelikli gündemine almalıdır.
Türkiye’de hala asfalt dökülmemiş, okulların modern olmadığı, yaşamın modern olmadığı, internetin yeterli düzeyde çekmediği köyler bulunmaktadır. Oysa tarımsal üretim ancak modern köylerin ve modern çiftliklerin varlığıyla mümkün olur.
Tarım sektöründe genç liderlerin oluşturulması ve bu liderlerin dünyadaki tarım uygulamalarını takip etmesi Türkiye’deki tarım sektörüne önemli katkılar sağlayacaktır.
Tarım sektörüne destek için tıpkı savunma sanayi fonu gibi “tarım sektörüne destek fonu” oluşturulmalıdır.
1970li yıllarda kurulan Tohum Gen Bankası, uluslararası düzeye taşınmalı, dünyadan farklı tohumlar getirilerek dünyadaki en büyük tohum gen bankası ve dondurulmuş tohumlar muhafaza edilmelidir. Bu depo nükleer saldırılara dahi dayanaklı olarak inşa edilmelidir. Ayrıca bir depo inşa edilerek “dondurarak kurutma” adı verilen yöntem ile belli oranda olası kıtlık, savaş vs. durumu için gıda depo edilmelidir.
Tarımda markalaşmanın önemi anlatılmalı ve markalaşma için çabalar artırılmalıdır.
Tarımsal üretim yalnızca tarım ürünlerinin üretimi değildir. Tarımsal finans, tarımsal finans uygulamaları, tarım endüstrisine yönelik makineler, tarım endüstrisine yönelik fikri-sınai haklar da tarımsal üretimdeki liderliğin bir parçasıdır.
Su, toprak güvenliği planlanmalıdır.
Tarımsal fon yaratmak ve tarım üreticilerini desteklemek adına BIST’te işlem gören tarım endüstrisi şirketlerine yönelik vergi istisnaları tanımlanmalıdır.
Tarım Bakanlığı acilen tarımsal endüstri veri sistemi oluşturmalı, tüm veriler, arazi haritaları, güvenlikli bir sistem ile elde edilmeli ve korunmalıdır.
TİGEM’in özelleştirilmesi tartışılmalıdır.
AI sistemleri, uydu verisi, meteorolojik bilgiler, toprak sensörlerinden gelen veriler, pazar fiyatları gibi çoklu veriyi analiz ederek çiftçiye en uygun ekim tarihi, sulama zamanı, hangi alana ne ekilmesi gerektiği gibi çözümler sunabilir.
Gıda güvenliği Türkiye’de tarım sektörünün en önemli meselesidir. Gıda güvenliği artırılmalıdır. Vatandaşları sağlıklı olmayan bir ülkenin geleceği yoktur. Yalnızca beyaz ekmekteki tuz ve beyaz un oranının düşürülmesi, tarım sektöründe kullanılan pestisitlerin azaltılması, katkı maddelerine yönelik düzenlemelerin ve sınırların AB’den dahi daha yukarıya çekilmesi, kaliteli ürünlerin belli oranda iç pazara satılması zorunluluğu getirilmelidir. Ayrıca tüm bu adımlar atılırken pr çalışması da artırılmalıdır.
Tarım Bakanlığı’na bağlı iştiraklerin bir kısmı özelleştirilmeli, bir kısmı ise daha sıkı denetlenmelidir.
Türkiye bir tarım medeniyetidir. Agro-endüstri geleceğin endüstrisidir. Tarımsal üretim, tarımsal endüstri ağır sanayi ve savunma sanayi kadar önemlidir. Türkiye dünyanın sağlıklı gıda üreticisi olma yolunda liderlik vizyonu oluşturmalıdır.
ROSTRA STRATEJİ
Kaynaklar:
www.futurejournals.org/journals/agriculturefuture/
https://www.fjdynamics.com/blog/industry-insights-65/new-agriculture-technology-342
https://rg.ru/2025/02/27/minselhoz-v-rossii-sozdana-alternativa-palmovomu-maslu.html
https://rg.ru/2025/02/18/reg-cfo/cifrovaia-vspashka.html
https://masschallenge.org/articles/agriculture-innovation/
https://arxiv.org/abs/2505.01196?utm_source
https://moral.av.tr/tr/hukuki-haberler/tarim-sektorunde-mevzuat-guncellemeleri-474
https://hurfikirler.com/tarimdaki-sorunlarin-temelinde-76-yildir-kanunun-uygulanmamasi-vardir/
https://www.tarimdunyasi.net/haber/4-tarim-surasindan-cikan-86-karar-neyi-anlatiyor/
Ayrıca Bakınız:
ROSTRA STRATEJİ 