“Henry VI’nın kişiliği dramatik ironinin merkezidir. Dindar, barışsever, incelikli. Bunlar özel hayatta erdemdir. Siyaset söz konusu olduğunda kırılgan bir dönemde, ülkeyi taşımaya yetmeyebilir. Shakespeare bunu vaaz vererek değil, tablolar halinde gösterir. Kralın en doğru bildiği anlarda bile geciktiğini, en çok barışı arzuladığı anlarda savaşın daha da yaklaştığını görürüz. Otorite kararsızlaşınca hukuk soyut bir metne dönüşür. Kağıt üzerindeki kural ile sahadaki fiil arasındaki mesafe açılır. Bu mesafe Tudor kozmetiğiyle kapatılamayacak kadar gerçektir. Soylular boşluğu bir fırsat olarak görür. Her biri kendi bölgesinde küçük krallıklar kurar. Merkez ağır çekimle çözülürken çevre hızla sertleşir.” (1)
Vedat Milor tarafından kaleme alınan ve Shakespeare’den alıntılar ile önemli bir gerçeğe değinilen bu yazı hepimiz için üzerine düşünülmesi gereken bir konuyu gündeme taşıyor: İyi yönetimin, iyi yöneticinin, iyi insan olmaktan farklı olduğunu.
İyi yönetici olmak ve kurumları, kuruluşları, organizasyonları “iyi” şekilde yönetmek yüzyıllardır üzerine tartışılan ve konuşulan bir konudur. Ülkemizde de gerek şirketlerde gerek kamuda gerek sivil toplum aktörlerinde yeterince irdelenmeyen, tartışılmayan, fırsat verilmeyen bu konu aslında verimliliğin, motivasyonunun, iyi netice elde etmenin, kurumsallaşma ve sistemleşmenin anahtarıdır.
Peşinen ifade etmek gerekir: Rostra Strateji olarak ülkemizdeki en büyük eksikliklerden birinin iyi yönetici yetiştirmek olduğunu, iyi yönetici yetiştirmeye, kurumsal kapasiteye, kamu için verimli bürokratik yapıya odaklanan bir düşünce kuruluşunun ülkemizde var olmamasının büyük bir eksiklik olduğunu düşünüyor ve vurguluyoruz. Bu vesile ile bu derleme yazının başlangıç kısmında ülkemizdeki sendika konfederasyonlarına, iyi yönetim, yönetişim, kurumsallaşma, iyi yöneticilik, iyi kamu yönetimi alanlarında çalışmalar yapıp eğitim verecek düşünce kuruluşları kurmaları için öneride bulunuyoruz.
İyi Yöneticinin Özellikleri
İyi yönetici, iyi eğitimin yanı sıra çeşitli özelliklere sahip olan ve önemli ölçüde “farkındalık” sahibi olan kişidir. Bir yöneticiyi iyi kılan özellikler pek çok eserde de değinildiği ve tekrarlandığı üzere, eğitimli olması, adil olması, tecrübeli olması, dünyayı iyi tanıması, yenilikçi olması, iyi iletişim kurabilmesi, empati yeteneğinin yüksek olması ve motive edici olabilmesi gibi özelliklerdir. Bunların yanı sıra iyi yöneticinin komplekssiz olması, kompleksleri varsa dahi bunun farkında olarak hareket etmesi, insan değerinin bilgisine sahip olarak saygılı olması, nezaketli olması, etkili bir iletişim yeteceğine sahip olması, farkındalığı ve özsaygısı yüksek olması gibi özellikler de sıralanabilir.
İyi yönetici bulunduğu kurum ve kuruluşta hedefleri olan, ekibiyle ortak hedefler inşa edebilen, vizyonu olan kişi olmalıdır. İyi yönetici, takdir edebilen ve ödüllendirebilen biri olmalıdır.
“Mintzberg (2009), yöneticilerin yaptıkları temel rollerin eylemleri doğrudan yönetmek, eylemi üstlenen kişileri yönetmek ve kişileri bir eyleme sürüklemeye yetecek enformasyonu yönetmek ile ilgili olduğundan bahsetmektedir.” Muhammet Hamdi MÜCEVHER, Ramazan ERDEM, Başarılı Yönetici Ve Yöneticilik: Kavramsal Bir Çerçeve, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 48-77
“Özel (2016), uzun ömürlü örgütler ve organizasyonlar kurarak bunları sürdürebilme kararlılığı ile başarılı bir yöneticiliğin esasının; farklı özelliklerde ve yapılardaki çalışanları, örgütler ve organizasyonlar içinde yaşatabilme ustalığına bağlı olduğunu söylemekte ve bu ustalığında da; müsamaha, hoşgörü, çoğulculuk ve itimattan (sırtını diğerinin yani aynı değerdeki başkasının sırtına yaslayabilme rahatlığı) geçtiğini ifade etmektedir
Başarılı yöneticilik için; motivasyon becerisini etkin kullanabilme, empati kurabilme, insanları tanıyabilme, biz bilinci oluşturabilme ve yetki devri yapma, üzerinde dikkatle durulması gereken hususlar içerisindedir (Bedük, 2000). Drucker (2000: 178-208), Napolyon, Leonardo da Vinci ve Mozart gibi çok büyük başarı kazananların, her zaman kendi kendilerini yönettiklerinden bahsetmekte, başarılı ve etkin yöneticiliğin, bir yöneticinin; “Ben kimim?, Güçlü yanlarım nelerdir?, Nasıl çalışıyorum?, Nereye aidim?, Benim katkım nedir?” sorularını kendisine sormasından ve ilişki sorumluluğu alması, birlikte çalıştığı ve bağlı olduğu insanları anlaması, onların güçlerinden, onların çalışma yöntemleri ve değerlerinden yararlanabilmesinden geçtiğini vurgulamaktadır.”Muhammet Hamdi MÜCEVHER, Ramazan ERDEM, Başarılı Yönetici Ve Yöneticilik: Kavramsal Bir Çerçeve, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 48-77
İbn-i Haldun ise iyi yöneticinin “yumuşak kalpli ve adaletli” olmasına değinir:
“İnsanlar çoğunlukla başkalarının iradesi altında yaşarlar. Yönetici yumuşak kalpli ve adaletli olursa, bunların idaresi altında bulunanların, katlanmak zorunda kalacakları yasaklar v e hükümler olmaz. Bunun için bu idareciler onları korkutarak tabiî hâllerine etki etmedikleri için, tebaa onların otorite olmadığına inanır, tabiatla tabiatlarında bulunan cesaret ve korkaklıklarını kaybetmezler. Herhangi bir yönetimin zulüm ve şiddetine dayanır. Şiddet, merhamet ve şefkate üstün gelirse, halkının kuvvet ve cesaretleri kırılır. Aşağıda anlatacağımız gibi, zulüm ve şiddetle kırılmış olan kalpler, üşenerek ağır davranmaya mahkûm oldukları için, onlar kendilerini müdafaa ve nefislerini koruma kuvvet ve tabiatını kaybederler” İbn-i Haldun Mukaddime
Jose R. PIN tarafından kaleme alınan ve IESE Business School University of Navarra tarafından yayınlanan yazıda kamu yöneticileri için önemli tavsiyelere yer almaktadır:
“-Liderlerin geleceğe dair bir vizyonu ve toplumun nasıl gelişmesi gerektiğine dair bir anlayışı yoksa, yönetim körü körüne ilerler. Kamu sektöründeki politikacılar ve yöneticiler, geleceğe dair vizyonlarını farklı düzeylerde ortaya koymalıdırlar. Bir liderin vizyonu olmalı, ancak vizyoner olması gerekmez. Lider sadece nihai hedefi görmekle kalmamalı, aynı zamanda ona ulaşmak için atılacak adımları da tasavvur etmelidir. Lider ayrıca bu vizyonu başkalarına ilham verecek şekilde iletebilmelidir; iyi liderlik insanları cesaretlendirir ve destekler.
-Farklı sosyal paydaşlar arasında köprüler kuramayan bir lider, başarılı bir şekilde iyi yönetişim sağlayamaz. İyi yönetişim, giderek çeşitlenen ve nüanslar bakımından zenginleşen bir toplumun farklı kesimlerini anlamayı, “dinlemeyi” gerektirir. Liderler, toplumlarının gelişiminde önemli bir rol oynayan sosyo-ekonomik motivatörler olmalıdır.
-Yolsuzluk kalkınmanın önündeki en büyük engellerden biri olsa da, liderlerin işlerinde dürüst olmaları yeterli değildir. Gerçekten ve derinden ahlaklı insanlar olmaları gerekir: kararlarının etik kalitesi, başkaları üzerindeki etkileri ve erdemi nasıl geliştirebilecekleri ve kötülüğü nasıl ortadan kaldırabilecekleri konusunda endişe duymaları gerekir.
-Kamu sektöründe liderliğin özü, bir makamın verdiği gücü doğru şekilde kullanmak ve otorite kazanmayı bilmektir . Bir lider otoriteye sahip olduğunda , başkalarına kararlarını dayatma ihtiyacı duymaz; çünkü insanlar güvendikleri bir liderin istediklerini gönüllü olarak yaparlar.
-İspanya ise sadece yönetimde değil, politikada da merkeziyetçilikten uzaklaşma sürecine girmiştir. Verimli ve istikrarlı politikalar yatırımcıları çekerken, verimsiz ve istikrarsız politikalar onları uzaklaştırır. Hükümet, hem kendi topraklarında sermaye yatırımını çekmek hem de kontrol etmek için kendini organize etmelidir. Hukuki istikrarsızlık ve yolsuzluk, bir ülkenin büyümesini durma noktasına getirir.
-Bana göre, sorumlu yönetimin en büyük görevlerinden biri de bu alanda uzmanlaşmış eğitim kurumlarının gelişimine yardımcı olmaktır”
Konuya ilişkin yapay zekanın da yorumunu almak istedik ve bu derleme çalışması için yapay zekaya da “İyi bir yönetici nasıl olmalıdır” diye sorduk. Verilen cevap yukarıda değindiklerimizden farklı değildi. Bizler de soruyu “Kamuda alt-orta düzey iyi bir yönetici nasıl olmalıdır?” diye değiştirdik ve cevabı bir paragrafta özetlemesini istedik. CHATGPT 5.1 tarafından verilen cevap şu şekilde:
“Kamuda alt–orta düzey bir yöneticinin, mevzuatı iyi bilerek işlemleri hukuka uygun yürütmesi, adil ve şeffaf bir yönetim anlayışı benimsemesi, ekibini motive edip doğru görev dağılımı yaparak etkili biçimde yönetmesi, vatandaş odaklı hizmet anlayışını sürdürmesi, güçlü iletişim kurarak hem üst yönetime hem personele doğru bilgi akışı sağlaması, kriz anlarında sakin ve çözüm üretici davranması, dijital süreçlere uyum göstermesi ve tüm bunları yaparken sabır, empati ve etik değerlere bağlılık göstermesi beklenir.”
ROSTRA STRATEJİ
KAYNAKLAR
Vedat MİLOR, Shakespeare’de güç sarhoşluğu ve sonuçları, Oksijen, https://gazeteoksijen.com/yazarlar/vedat-milor/shakespearede-guc-sarhoslugu-ve-sonuclari-253064
Dr. Öğr. Üyesi Muhammet Hamdi MÜCEVHER, Çalışanların Gözünden İyi Yönetici ve Kötü Yönetici Davranışları ve Bu Davranışların Sonuçları Üzerine Nitel Bir Araştırma, Enderun Dergisi, Sayı 1, Cilt 7, 2023
İbn Haldun, Mukaddime, 1. ve 2. Cilt Birarada
Muhammet Hamdi MÜCEVHER, Ramazan ERDEM, Başarılı Yönetici ve Yöneticilik: Kavramsal Bir Çerçeve, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 48-77
Prof. Dr. Yakup BULUT, Muhammed Miraç ASLAN, Kutadgu Bilig’de İyi Yönetimin Esasları, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/645145
10 Characteristics of an Effective Manager, https://www.ccu.edu/blogs/cags/2017/06/10-characteristics-of-an-effective-manager/
Jose R. PIN, Kamu Sektöründe İyi Bir Yöneticiyi Ne Oluşturur?, https://www.iese.edu/media/research/pdfs/ART-3025-E.pdf
Yakup BULUT, İsmail BAKAN, Yönetici ve Yöneticilik Üzerine Kahramanmaraş Kentinde Bir Araştırma, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/289578
ROSTRA STRATEJİ 